30. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı - COP 30 Tamamlandı
Küresel iklim kriziyle mücadele kapsamında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne taraf olan ülkelerde alınan ve alınması gereken aksiyonların görüşüldüğü Taraflar Konferansı’nın 30uncusu (COP30) bu sene 10 - 21 Kasım 2025 tarihleri arasında Brezilya’nın Belem şehrinde gerçekleştirildi.
COP30 zirvesinde küresel sera gazı azaltımı ve bu kapsamda fosil yakıtların azaltımı, ormanların korunması, uyum finansmanı ve yerli halkların hakları konuları dikkat çeken gündemler oldu.
Türkiye’den 328 kişilik katılım gerçekleşen zirveye toplam 193 ülke kaydoldu ve ev sahibi Brezilya 3.805 delegeyle en büyük heyeti oluşturdu. Zirveye ABD’nin resmi bir heyet göndermemesi dikkat çekti; ancak ABD Kaliforniya Valisi Gavin Newsom Kaliforniya eyaleti’nin iklim eyleminde “güvenilir ortak” olmaya devam edeceğini duyurdu.
Büyük beklentiler ile başlayan zirvede sera gazı emisyonlarına en çok sebep olan fosil yakıtların azaltımı konusunda anlaşmaya varılamaması ve somut adımlar atılamaması nedeniyle zirve başarısız olarak nitelendirildi.
COP30’da öne çıkanlar:
- Yeşil sanayileşme ve sanayinin dönüşümü gündeme alındı: Zirvede sanayi sektörünün karbonsuzlaştırılması, temiz teknolojiler, sanayide enerji verimliliği ve sürdürülebilir sanayi anlayışı için uluslararası bir çerçeve niteliğindeki “Belem Declaration” kabul edildi.
- İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine (sel, kuraklık, aşırı hava olayları) karşı kırılgan toplumları güçlendirmek için uyum konusu zirvenin ana başlıklardan biri olarak öne çıkarken, uyum projelerinde özel finansmanın hâlâ çok düşük kaldığı vurgulandı. Zirve sonunda, gelişmiş ülkelerin savunmasız bölgeler için iklim uyum fonlarını en az üç katına çıkarma taahhüdü verilerek finansmana dair olumlu adım atıldı.
- Klimalar ve soğutma sistemlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını azaltmak üzere “sürdürülebilir soğutma” çözümlerinin yaygınlaştırılması talepleri dile getirildi.
- Fosil yakıtların kademeli olarak terk edilmesini hedefleyen somut bir yol haritası ya da bağlayıcı adımlar üzerinde anlaşılamadı. Fosil yakıtları azaltmaya yönelik yol haritası planlanmasına rağmen, taahhütler ya gönüllü bırakıldı ya da ertelendi.
- Ormansızlaşmayı durduracak bağlayıcı yol haritası çıkarılamadı: Zirve Amazon’da yapılmasına rağmen, ormansızlaşmaya son vermeye yönelik uluslararası bağlayıcı bir yol haritası kabul edilemedi. Orman koruma gündemi, fosil yakıt dosyasıyla birlikte tıkanmış oldu.
- Brezilya, Amazon gibi yağmur ormanlarının korunmasını desteklemek üzere Tropical Forests Forever Facility (TFFF) adlı büyük bir finansman mekanizması kurmayı taahhüt etti. Bu mekanizma ile gelişmekte olan ülkelere, ormanlarını korudukları her hektar için ödeme yapılması öngörülüyor. Brezilya başlangıç olarak fona 1 milyar dolarlık katkı vereceğini ve nihai hedefin toplam 125 milyar dolar büyüklüğünde bir fon oluşturmak olduğunu açıkladı.
- Brezilya hükümeti, bozulmuş tarım arazilerinin onarılması ve üretken ekosistemlerin korunmasına yönelik uluslararası yatırım ve teknoloji paylaşımını hedefleyen “RAIZ” adlı küresel girişimi tanıttı.
- Bilgi bütünlüğü, dezenformasyonla mücadele ve bilimsel verilerin iklim politikalarına dayandırılması konusunda küresel bir mutabakat sağlandığı duyuruldu. Bu yönelim, iklim eylemlerinde “şeffaflık” temalı yeni bir dönemin kapısını araladı.
COP31’in 09-20 Kasım 2026 tarihleri arasında Türkiye’nin Antalya şehrinde gerçekleştirilmesi planlanıyor.
Kaynaklar:
